10 , 11 en 12 september, drie memorabele data!

Gisterochtend naar het strand geweest voor een koele plons en een "Breakfast on the Beach". June en Sue hadden weer een gemeleerd gezelschap bij elkaar getrommeld. Een aantal gasten die in June's huisje in Kisla en in een van Sue's villa's in Dalyan verblijven, Tom en Joanna (Engelsen uit onze wijk Arikbasi; Tom is ook een vaste columnist van de Dalyan Times), een ander Brits stel dat al zo'n 18 jaar vakantie houdt in Dalyan, June en Sue, en wij zelf dus. Sue paste een truc toe om de wespen en hoornaars op afstand houden die ze bij Ekin Dipdag had afgekeken: smeulende Turkse koffiepoeder! En jawel, het werkte!
Na een genoeglijk ontbijtje en gezellig samenzijn, toch nog even terug naar zee voor wat verkoeling.
Daar was het inmiddels druk met picknickende Turkse families. De Ramadan zit erop, het Suikerfeest is een familiegebeuren bij uitstek en dus kan het weer. In het weekend dus geen Iztuzu meer ... het is dan gedaan met de rust!
Rond half twee naar huis gekard, waar we 's middags door een opgetogen Sue werden gebeld: June heeft van een grote reisorganisatie de toezegging gekregen dat ze binnen 1 maand een flinke bom duiten ontvangt om de oprichting van haar June Haimoff Foundation mogelijk te maken. Geweldig nieuws, dus!
's Avonds Nederlandse gasten op bezoek gehad: Jan en Wilma Withoos uit Nuenen. Jan is een oude tafeltennisbekende van Co en is deze week in Dalyan op vakantie. Gezellig geborreld en gebabbeld!

Vandaag is het 11 september, een datum met veel verschillende associaties. Het was de verjaardag van Co's vader. Op de dag die als 11/9 de geschiedenisboekjes in is gegaan, was ik bij hem op verjaardagsvisite toen Co vanuit zijn werk belde. We moesten meteen de tv aanzetten. De beelden die we zagen zijn jullie allemaal bekend. Vader had die dag niet meer een echt verjaardagsgevoel.
11 September 2010 is weer een dag met vreemde tegenstellingen: de 50e verjaardag van Peter, de trouwdag van Henri en Durdane, maar ook de protestbijeenkomst op Ground Zero en de speech van Geert Wilders. 11/9 zal in onze beleving dus altijd wel een vreemde dag blijven.

Veel Turken denken zo over 12/9. Morgen mag de Turkse bevolking zich uitspreken over een wetsontwerp voor een reeks controversiële hervormingen van de Turkse grondwet door de regerende AK-partij van Tayyip Erdogan. De huidige grondwet is kort na de militaire staatsgreep op 12 september 1980 opgesteld. Aanpassing ervan is een heet hangijzer in de Turkse politiek.
Het Turkse referendum over de grondwetswijzigingen morgen gaat over veel meer dan alleen dat. De uitslag van de volksstemming wordt gezien als een graadmeter voor de populariteit van premier Tayyip Erdogan. Die is onder Turken ofwel geliefd, ofwel gehaat. De meeste nee-stemmers doen dat vooral omdat ze in ’Tayyip’ een toekomstig dictator zien, die van niemand tegenspraak duldt, journalisten uitbranders geeft en zakenlui die niet voor hem zijn straft.
Het referendum gaat voornamelijk om de positie van de militairen en de hoge rechters. De regerende moslimdemocratische AK Partij is in de acht jaren dat ze aan de macht is niet alleen door de oppositie tegengewerkt, maar ook door de generaals en de hoogste rechters. De vernieuwde grondwet moet ervoor zorgen dat de hoogste rechters niet meer hun eigen ’ideologisch getinte’ opvolgers kunnen kiezen. De politiek en de lagere rechters krijgen meer inspraak bij de verkiezing van de nieuwe hoogste rechters. En wat het leger betreft: dat raakt zijn onaanraakbaarheid kwijt omdat het, mocht de grondwet veranderen, bij delicten verantwoording moet afleggen aan civiele rechters.

De voorgestelde veranderingen lijken in de pas te lopen met de democatische wensen van de EU. Toch zullen veel van onze Turkse vrienden en kennissen tegen stemmen. Ze zijn erg fel in hun kritiek op de regering Erdogan. Zoals de meeste critici, vrezen ze dat de AK-partij op haar beurt een dikke vinger in de pap krijgt bij de benoeming van de lagere rechters en daarmee op termijn hetzelfde gaat doen als waar ze de hogere rechters nu van betichten: het op partij-ideologische gronden kiezen van de nieuwe hoogste rechters. Ook vrezen ze een verdere toenadering van Turkije tot het streng-islamitische Iran. Een bankmedewerkster vertelde ons over verkiezingsfraude door de AK-partij bij de vorige verkiezingen. De elektriciteit viel bij die gelegenheid in heel Istanbul (16 miljoen inwoners) uit. Dat ongeloofwaardige voorval duurde de hele dag, waardoor de stemmen van veel (kritische en kemalistische) Istanbulers bij de telling verloren gingen. De AK-partij was ondanks de schijn van verkiezingsuitslag beinvloeding niet bereid in Istanbul een nieuwe stemronde te doen.

Een groot deel van van de NEE-stemmers heeft niet veel op met de huidige leiders. Ze hebben een grotere hekel aan de hoofddoeken van de premier en de ministers dan aan het beleid dat ze voeren. Het anti-Tayyipkamp bestaat bij dit referendum uit het leger, het merendeel van de ambtenaren, de rijkere Turken, bijna alle oppositiepartijen, het grootste deel van de Koerden en bijna alle alevieten (een religieuze minderheid die een liberale vorm van de islam aanhangt).

We zijn erg benieuwd naar de uitslag en de analyses in de Engelstalige edities van een aantal vooraanstaande Turkse kranten.